BASINÇLI KAPLAR MUAYENESİ

 

 

Dünya üzerindeki her şey gibi, kullandığımız ekipmanlar da yaşlandıkça ilk günkü özelliklerini yitirme eğilimindedir. Özellikle nem, sıcaklık, gibi çevre şartlarına bağlı olarak kullandığımız basınçlı kaplarda da korozyon, aşınma gibi cihaz mukavemetini olumsuz yönde etkileyen bozulmalar meydana gelmesi kaçınılmazdır. Bu çevre şartlarına yetersiz bakım gibi insani faktörlerin eklenmesi yıpranmayı hızlandıran bir unsurdur.  Bu nedenle işletmelerde kullanılan basınçlı kapların iş sağlığı ve güvenliğini tehlikeye atmaması için düzenli olarak belirli kriterlere göre muayene ve test edilmeleri gerekmektedir. Bu kontrol; basınçlı kaplar muayenesi olarak anılmaktadır.

İç basıncı 0,5 bardan yüksek olan tüm kaplara basınçlı kap denir ve periyodik muayene ve test edilmeleri yönetmelik gereği şarttır. Basınçlı kap periyodik muayeneleri “iş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları” yönetmeliği temel alınarak yapılır. Muayene periyodu; ekipmanın kullanıldığı işletmenin yaptığı risk değerlendirmesine göre yönetmelikte belirlenen azami süreleri aşmayacak şekilde belirlenir. Yönetmelikte basınçlı kap muayenesinin azami periyodu belirlenmiştir.

Basınçlı kaplar periyodik muayenesine konu olan iş ekipmanı; ehliyeti hükümet veya mahalli idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından, imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce, veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve herhalde periyodik olarak yılda bir yapılır. Kontrol ve deney sonuçları, düzenlenecek bir raporda belirtilir ve bu raporlar iş yerlerinde saklanır.

Basınçlı kap muayenesinde temel prensip olarak hidrostatik test yapılması esastır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği müddetçe işletme basıncının 1,5 katı ile yapılır.

Aşağıda yönetmelikte geçen azami muayene periyodu ile ilgili tabloyu bulabilirsiniz.

 

Ekipman Adı Muayene Periyodu (Azami Süre) Periyodik Muayene Kriterleri
Buhar Kazanı Standartlarda süre belirtilmemişse 1 yıl TS 2025 ve TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır
Kalorifer Kazanları Standartlarda süre belirtilmemişse 1 yıl TS EN 12952-6 standardında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
Taşınabilir gaz tüpleri

(Dikişli, dikişsiz)

 Standartlarda süre belirtilmemişse

3Yıl

 TS EN 1802, TS EN 1803, TS EN 1968, TS EN 13322, TS EN 14876, TS EN ISO 9809 ve TS EN ISO 16148 standartlarında belirtilen kriterlereuygun olarak yapılır.
 Taşınabilir asetilen tüpleri  TS EN 12863 standardında belirtilen sürelerde  TS EN 12863 standardında belirtilen kriterlereuygun olarak yapılır.
 Manifoldlu asetilen tüp demetleri Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl  TS EN 12755 ve TS EN 13720 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
 Manifoldlu tüp demetleri Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl  TS EN 13385 ve TS EN 13769 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
 Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yerüstü) (1)  10 yıl  TS 55, TS 1445, TS 1446, TS  EN 12817 ve TS EN 12819  standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak  yapılır.
 Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yer altı) (1)  10 yıl  TS  EN12817, TS EN 12819 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak  yapılır.
 Kullanımdaki LPG tüpleri Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl TS EN 1440:2008+A1:2012, TS EN 14767,

TS EN 14795, TS EN 14914 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
 Basınçlı hava tankları(2), (3) Standartlarda süre belirtilmemişse 1 Yıl  TS 1203 EN 286-1, TS EN 1012-1:2010, TS EN 13445-5 standartlarında belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
 Kriyojenik tanklar  TS EN:13458 – 3 standardında belirtilen sürelerde.  TS EN 1251-3, TS EN:13458 – 3, TS EN 13530-3 ve TS EN 14197-3, standartlarında belirtilenkriterlere uygun olarak yapılır.
 Tehlikeli sıvıların(4)  bulunduğu tank ve depolar  10 Yıl(5)  API 620,  API 650, API 653, API 2610 standartlarda belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.
(1) LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri ise 5 yılda bir kontrol ve teste tabi tutulur.

(2) Seyyar veya sabit kompresör hava tankları ile basınçlı hava ihtiva eden her türlü kap ve bunların sabit donanımı.

(3) Kademeli sıkıştırma yapan kompresörlerin her kademesinde hidrostatik basınç deneyi, basınçlı hava tankları ile bunların sabit donanımlarının, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılır.

(4)  Tehlikeli sıvılar: aşındırıcı veya sağlığa zararlı sıvılardır.

(5)  Tahribatsız muayene yöntemleri kullanılır.
(*)  Periyodik kontrol süreleri API 510 standardı esas alınarak belirlenen basınçlı ekipmanlarda; basınçlı ekipmandaki içerik (basınç ve benzeri) kayıpları ile korozyon gibi nedenlerle meydana gelen bozulmalar dikkate alınarak yapılan risk değerlendirmesi ve yönetimi çerçevesinde belirlenen periyodik kontrol süreleri, ekipmanın kalan ömrünün yarısını ve her halükarda beş yılı aşmaması gerekir.

(**) Periyodik kontrol kriteri için referans olarak tabloda belirtilen standartlar örnek olarak verilmiş olup burada belirtilmeyen ya da Yönetmeliğin yayımı tarihinden sonra yayımlanan konuyla ilgili standartların da dikkate alınması gerekir.

Tablo: Bir kısım basınçlı kap ve tesisatın periyodik muayene süreleri ile muayene kriterleri. Kaynak: İş ekipmanlarının kullanımına sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *